İstiqamət: “Fəlsəfə tarixinin və mədəniyyətşünaslığın aktual problemləri”
1. Mahmud Qaşqarinin, Yusif Balasuqunlunun tarixi-fəlsəfi, hüquqi-siyasi görüşləri
Mövzunun rəhbəri: professor Rəbiyyət Aslanova
İcraçılar: professor Rəbiyyət Aslanova
Məqsəd: Mahmud Qaşqari və Yusif Balasuqunlu yaradıcılığında fəlsəfi, siyasi ideyaların tədqiq edilməsi
Alınmış nəticələr: Mahmud Qaşqarinin “Divani-lüğəti-türk” əsərində “törə”yə dair maraqlı fikirlər mövcuddur.” Toplumun idarə olunmasında mühüm rol oynayan “törə” uzun əsrlər boyu rəsmi qanunlarla yanaşı, öz təsir qüvvəsini saxlayan qeyri-rəsmi göstərişlər sistemi kimi mövcud olmuşdur.
Aktuallığı: Son illər Yusif Balasuqunlu, Mahmud Qaşqari, Fəzlullah Rəşidəddin kimi görkəmli alimlərin tarixi-fəlsəfi irsinə diqqətin artması türk xalqlarının tarixdə yerinin və rolunun yenidən dəyərləndirilməsi zərurətindən irəli gəlir.
2. XX yüzilin əvvəllərində Azərbaycanda ictimai-fəlsəfi fikrin inkişaf meylləri
Mövzunun rəhbəri: professor Rəbiyyət Aslanova
İcraçılar: dosent Qəmər Mürşüdlü
Məqsədi: Tədqiqat işində ən yeni dövr Azərbaycan fəlsəfəsinin əsas inkişaf mərhələlərini və ideya istiqamətlərini yarandıqları ictimai-siyasi və mədəni mühit kontekstində araşdırmaq, hər mərhələnin səciyyəvi xüsusiyyətlərini və onları doğuran səbəbləri təhlil etmək nəzərdə tutulmuşdur.
Alınmış nəticələr: Tədqiqat işində göstərilir ki, araşdırılan dövrdə yazıb-yaratmış maarifçi və aydınlarımız milli ideologiyamızın əsaslarını yaratmaqla milli dövlətçilik fəlsəfəmizin sonrakı inkişafı üçün işıqlı bir yol açmışlar.
Aktuallığı: Araşdırma əsasən birinci mərhələdə, yəni 1920-ci ilə qədərki dövrdə ictimai-fəlsəfi fikrin inkişaf istiqamətlərinin müəyyənləşdirilməsi və təhlili üzərində aparılır.
3. İnsanın varlığı ölməzlik ideyasının əsası kimi
Mövzunun rəhbəri: professor Rəbiyyət Aslanova
İcraçılar: dosent Fidan Fərəcova
Məqsədi: Ekzistensializm konsepsiyasında antropoloji ideyaların tədqiqi
Alınmış nəticələr: Məqalədə irəli sürülən ilkin hipoteza ondan ibarətdir ki, həmin ideyanın ən vacib əsası ayrıca bir obyektiv varlıq olan həyatın spesifik xüsusiyyətləridir.
Aktuallığı: Insan ölməzliyi anlayışının izahı antik dövründən başlayaraq müasirliyə qədər mədəniyyətdə özünə məxsus böyük yer tutur. Buna görə həmin anlayışın izahı ölməzlik ideyasının ontoloji əsaslarının tədqiqində mütləq öz əksini tapmalıdır. Insan ölməzliyi ideyasının ontoloji əsaslarının tədqiqi üzvi aləmdə həyat və ölüm fenomenlərinin araşdırılmasını tələb edir.
4. Türk mifoloji sistemində fəlsəfi problemlər
Mövzunun rəhbəri: professor Rəbiyyət Aslanova
İcraçılar: dosent Nərman Süleymanov
Məqsədi: Türk mifologiyasının əsas xüsusiyyətlərinin araşdırılması
Alınmış nəticələr: Türk xalqlarının tarixinin, mədəniyyətinin, fəlsəfi düşüncə sisteminin dərindən və hərtərəfli tədqiq edilməsi qloballaşan dünyada onun layiq olduğu yeri qazanmasına, minilliklərin yaddaşından süzülüb gələn zəngin dəyərlərinin obyektiv qiymətini əldə etməsinə yardımçı ola bilər. Çünki hər bir millət yaddaşı ilə doğulub, yaddaşı ilə yaşayar. Yaddaş millətin ruhudur.
Aktuallığı: Qədim türk xalqlarının dünyagörüşü, fəlsəfi baxışları, mifologiyası, bütünlüklə mənsub olduğu dəyərlər toplusunun Azərbaycan fəlsəfi fikir tarixində fundamental tərzdə tədqiqata cəlb edilməsi bu günümüzün ən aktual problemlərindən biri olaraq qalmaqdadır.
5. Cübran Xəlil Cübranın dünyagörüşünün əsas mahiyyət
Mövzunun rəhbəri: professor Rəbiyyət Aslanova
İcraçılar: dosent Ülviyyə Ağabəyova
Məqsədi: Tədqiqat işində mütəfəkkirin əsərlərinə müracət edərək, Cübran Xəlil Cübranın fəlsəfi görüşlərin tədqiqi
Alınmış nəticələr: Tədqiqat işində Cübran Xəlil Cübran yaradıcılığının əsas hissəsini təşkil edən sentimentalizm və romantizm ideyalarını şərh etməyə çalışmışıq. İnsanın müsbət keyfiyyətlərini önə çəkərək onu dəyərləndirməsi, sevginin, gözəlliyin insan həyatında başlıca amil olduğunu dəfələrlə qeyd etməsi Cübran yaradıcılığının nə qədər əhəmiyyət daşıdığından xəbər verir.
Aktuallığı: Xəlil Cübran insanla təbiət arasında analogiya apararaq onu insan həyatının önəmli məqamı kimi dəyərləndirir və onların ayrılmaz əlaqədə və vəhdətdə olduğunu dönə-dönə qeyd edirdi.
6. Mədəniyyətlərin öyrənilməsində psixoanalitik yanaşma
Mövzunun rəhbəri: professor Rəbiyyət Aslanova
İcraçılar: dosent Samira Veyisova
Məqsədi: Tədqiqatın məqsədi psixoanaliz prinsiplərinin formalaşmasını və mədəniyyətlərin öyrənilməsi üçün əhəmiyyətini, mədəniyyətlərin öyrənilməsində Z. Freyd və onun davamçılarının töhfəsini müəyyən etməkdir
Alınmış nəticələr: B. Rayx, O. Rank, G. Roxeim, eləcə də M. Mid, R. Benedikt, J. Dollard və digərlrinin konsepsiyalarında mədəniyyətlərin öyrənilməsində psixoanalitik yanaşma araşdırılmışdır.
Aktuallığı: Tədqiqat işinin nəticəsində psixoanaliz prinsiplərinin formalaşmasının və mədəniyyətlərin öyrənilməsində əhəmiyyəti , Ziqmund Freyd və onun davamçılarının töhfəsi müəyyən edilmişdir.
7. Qırmızı Professorlar İnstitutu və onun azərbaycanlı müdavimləri
Mövzunun rəhbəri: professor Rəbiyyət Aslanova
İcraçılar: dosent Səbirə Nemətzadə
Məqsədi: Sovet hakimiyyəti tərəfindən açılan ilk təhsil müəssisəsi Qırmızı Professorlar İnstitutu, onun fəaliyyəti, İnstitutda təhsil alan müdavimlər və s. məsələlərin araşdırılması nəzərdə tutulur.
Alınmış nəticələr: Tədqiqat işinin nəticələri XVIII Türk Tarix Qurultayının məruzələr kitabında çap edilmişdir.
Aktuallığı: Tədqiqat işində Sovet hakimiyyətinin ilk illərində elm və təhsil sahəsində baş verən dəyişikliklər, marksist ideologiyası zəminində formalaşan sosial nəzəriyyələr araşdırılmış, 1921-ci ildə təsis edilən Qırmızı Professorlar İnstitutunun fəaliyyəti işıqlandırılmışdır.
8. Qədim Çin mifologiyası
Mövzunun rəhbəri: professor Rəbiyyət Aslanova
İcraçılar: dosent/əvəzi Şəlalə Salmanova
Məqsədi: Tədqiqat işinin məqsədi qədim Çin mifologiyasının fərqli xüsusiyyətlərini və incəliklərini müəyyənləşdirməkdir.Dünyanın müxtəlif ölkələrinin mifologiyası ilə müqayisəli təhlili
Alınmış nəticələr: Qədim mifoloji sistemin personajlarından biri olan əjdahaya hal hazırda da tikilən, inşa olunan göydələnlərdə belə xüsusi yer ayrılır, bu yer binanın talvar altında güya nə vaxtsa qayıda gələ bilən əjdaha üçün saxlanılır. Bu, təbii ki, müasir çinlilərin nə dərəcədə köhnə inanclarına və adətlərinə olan dərin ehtiramlarını bir sadə nümunəsidir.
Aktuallığı: Çin mifoloji sistemi özünəməxsusluğu ilə diqqəti cəlb edir.Dünya daşqını, və s. haqqında miflər bir çox mədəniyyətlərdə mövzu etibarılə səsləşsədə, özünəməxsusluğu ilə seçilir.
9. XIX əsrin sonu və XX əsrin əvvəllərində Türk dünyasında milli oyanış
Mövzunun rəhbəri: professor Rəbiyyət Aslanova
İcraçılar: müəllim Sevinc Misirxanova
Məqsədi: Türkçülük ideologiyasının XIX-XX əsrlərdə əldə etdiyi inkişafın əsas istiqamətlərinin müəyyən olunması və Türk fəlsəfi fikrində meydana gələn meyllərin araşdırılması
Alınmış nəticələr: Qərb dünyasından Şərqə doğru, xüsusən türk dünyasına , başlıca olaraq Osmanlı imperiyasına qarşı təzyiqlər türk xalqlarının təəsübkeş insanlarını, millətçilərini, ziyalılarını dövlətin mövcud durumla bağlı vəziyyəti, gələcək taleyi narahatlıqla düşündürdüyündən müxtəlif vasitələrlə nicat yollarını axtarmışlar.
Aktuallığı: XIX əsrdə Türkiyə ictimai siyasi həyatında formalaşan bütün ideyalar, siyasi-fəlsəfi, ədəbi görüşlər Qərbin təsiri altında yaranmışdır.Millikdə əski dəyərləri müasirləşdirməklə yeni dəyərlər sistemini formalaşdırmaq ən vacib məsələ kimi qoyulmalıdır.Bunun üçün dünyanın mütərəqqi, qabaqcıl dünyagörüşləri əsas olmasa da , nümunə kimi götürülməlidi.
10. Şahlıq idarə üsuluna qədər olan dövrdə İran fəlsəfə tarixinin formalaşması
Mövzunun rəhbəri: professor Rəbiyyət Aslanova
İcraçılar: dosent/əvəzi Daxil Vəliyev
Məqsədi: İran fəlsəfə tarixi sistemində Şahlıq idarə üsuluna qədər olan dövrün araşdırılması
Alınmış nəticələr: İslam dini fəlsəfəsinin, demək olar ki, bütün təlim və konsepsiyaları sakral (müqəddəs) islami mənbələrdən və Qurandan qaynaqlandığı üçün onların geniş tədqiqi bu fəlsəfənin nə qədər sonsuz zənginliyə və təzahürlərə malik olduğunu aşkarlamağa imkan verir.
Aktuallığı: Bu müasir dövrün islam dini-fəlsəfi cərəyanlarının təhlilinə daha cox aiddir. Bütövlükdə möhtəşəm Şərq fəlsəfi məkanının zəngin qollarından biri olan Azərbaycan fəlsəfə tarixində müasir islam fəlsəfəsini təşkil edən çoxçalarlı təlim və nəzəriyyələrin, onların yaradıcısı olan şəxsiyyətlərin irsinin əhatəli təhlili və elmi ictimaiyyətimizə tanıdılması bu baxımdan aktual hesab olunmalıdır.